Yılbaşında nar kırma geleneği, bilhassa Türk kültüründe ve kimi Akdeniz ülkelerinde yaygın olan eski bir gelenektir. Geçmişten günümüze kadar gelen bu gelenek Anadolu’da hâlâ yerini koruyor. Pekala ne vakit nar kırılır?
Nar kırma geleneğinin kökenleri epey eskilere, hatta antik devirlere kadar uzanır. Bilhassa eski Yunan mitolojisinde ve Anadolu’nun kadim medeniyetlerinde nar, kutsal kabul edilirdi. Yunan mitolojisine nazaran de nar, rahmet tanrıçası Demeter’e adanmış bir meyvedir. Ayrıyeten rahmetle birlikte tekrar doğuşu ve hayatı temsil eder.
Türk kültüründe ise bu gelenek daha çok Selçuklu ve Osmanlı devrinde de ehemmiyet kazandı. Düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde kesinlikle sofralarda bulunur, rahmet getirmesi için yenir yahut kırılırdı. Bu inanış vakitle yılbaşına taşınmış ve yeni bir yıla girerken yapılması gereken bir ritüel haline gelmiştir.
Özellikle Anadolu’nun birçok köyünde yaşatılan nar geleneği, yeni yılın birinci günü yahut yılbaşı gecesi uygulanır. Yılbaşı gecesi narı alırsınız ve çoklukla konutun giriş kapısının önünde, bazen de meskenin içinde bir köşede kırarsınız. Şayet nar kırıldığında taneleri çok fazla etrafa saçılırsa, o konutta rahmetin, rızkın ve huzurun artacağına inanılır.
Taneler ne kadar çok yayılırsa, o kadar çok bolluk gelecektir. Şayet nar parçalanmaz yahut taneler az saçılırsa, “bereket eksik kalmasın” diye dua edilir ve bir dahaki sene birebiri ihtimamla yapılır.
Nar yalnızca tane sayısıyla değil, rengi ile de dikkat çeker. Nar taneleri tıpkı vakitte aileyi ve birlik beraberliği de anlatır. Nasıl ki nar taneleri birbirine sıkıca sarılmışsa, beşerler da birbirine kenetlenmeli ve dayanışma içinde olmalıdır.
Yılbaşında nar kırma geleneği, Anadolu’nun yanı sıra Akdeniz ve Balkan ülkelerinde de görülür. Bilhassa Yunanistan’da yılbaşında nar, meskenin kapısında kırılır ve birebir formda rahmet istenir. Birtakım beşerler, artık kırmak yerine yeni yıl sofralarına nar koymayı ya da süs eşyası olarak kullanmayı tercih eder.
Aslında nar, hayata yine bir başlangıç yapmanın ve umutları tazeleyerek yeni yılı hoş dileklerle karşılamanın bir yolu olarak görülüyor. Halk ortasında devam eden bu gelenek, olumlu kanılarla dolmak için tercih ediliyor.