2 bin gündür tutuklu Avukat Selçuk Kozağaçlı, cezaevinden yazdığı yazıda tesbihlerini anlattı. Dini kültürden gelmekle birlikte, tesbih çekmenin kendisi için “tefekkürü, yani derinlemesine düşünmeyi” kolaylaştırdığını belirten Kozağaçlı, “Yoksulluk, umut, emek, aşk, vefa, tahammül, ölüm” üzere 11 kavramı tesbih tanelerine atfederek, kendi 33 boncukluk döngüsünü Bianet’teki “Tesbih” başlıklı yazısında şöyle tabir etti:
“Ateş kehribarı -pek zarif- bir tespihim var bu ortalar.
Bizim siyasi kültürümüz, sokakta yaydığı hafifçe lümpen havası, hapishanede ise okuyup yazacak eller için gereksiz meşguliyet sayılan döngüsel imajı nedeniyle pek makbul bir aksesuar olarak kabul etmese de ben severim.
Tespih, kefaret cinsinden itinayla sayarak yerine getirmemiz gereken yükümlülüklerimizi aritmetik açıdan toplamaya -abaküs gibi- yardımcı olur; tefekkürü yani derinlemesine düşünmeyi kolaylaştırır.
Hristiyanlık, Budizm ve İslam’da yalnızca ibadetle değil aşikâr meçhul bir telaşla da ilişkilendirilmiştir: Worry Beads. Bilinmeyen hesaba duyulan merak veyahut vaktin sormadan gelip geçişinden duyulan keder diyelim: Tasa Boncukları. Özellikle Müslümanlar için tespih, ismiyle akraba bir faaliyetin temsili üzeredir. Tesbih etmek; ‘Sübhanallah’ diyerek Allah’ı bütün kusur ve eksiklerden tenzih etmek manasına gelir. Tenzih sözünü çok kullanmıyorsanız; toz kondurmamak yahut kabahatten arındırmak diyelim.
Bu kıymetlidir.
Çünkü çok düzgün bildiğimiz üzere dünya, katlanması güç kusur ve eksiklerden, gerekli ve gereksiz kötülüklerden, kesif acılardan, vakitsiz kayıplardan yoğrulmuşa benzemektedir. Kaçınılmaz ‘zorunluluk’ tenzih edilmeden -hiç değilse paranteze alınmadan- ‘irade’ye yer açılamaz.
Ben de elimdekini emsal bir gayeyle kullanıyorum: Tanrı’yı -en azından Spinoza’nın Tanrı’sını; Deus sive Natura- başıma gelmiş şu sakil tutsaklığın sorumluluğundan tenzih etmek için. Fizik dünyadaki her değişimi -mesela tutsak düşmenin, gerçek bir halden hale geçiş (modificato) sayılabileceğinden emin olabilirsiniz- yalnızca maruz kalma (passio) olmaktan çıkarıp aksiyonda bulunmaya (actio) dönüştürebilecek güç burada gizlidir. Spinoza ona, potentia agendi der: Aksiyonda yahut edimde bulunma kudreti.
Yaşamım boyunca kemikten, zeytin çekirdeğinden, kaplumbağa kabuğundan, sedeften, Oltu taşından, plastik boncuktan ve kehribar damlalarından tespihlerim oldu. Kaybettiğim müvekkillerimden hatıra kalanlar, artık uzaktaki sevdiklerimin ve bugün hala tutsak olan dostlarımın armağan ettikleri var. Kimileri dışarıda bir çekmecenin içinde dönmemi bekliyor; kimilerini da ben ikram ettim ve maalesef elimde tutamayıp yitirdiklerimi bile hiç unutmadım. Tespihleri nitekim severim.
Dini kökeni her kültürde besbelli olmakla birlikte İstanbul, Atina -onlar komboloi der- Karakas yahut Katmandu sokaklarında, genç erkekleri bağımlılıkla büyülediği anlaşılan maço şakırtısını dinlediğim bu tek sıralı abaküs handiyse üniversaldir. Daha sakin -soylu bir metanetle- taşıyan yaşlı bayanlar tanıyorum; ben de sallamaktansa onlar üzere sayarak çekmeyi tercih edenlerdenim.
Şimdi size -başınıza gelmiş kötülüklerin hesabını sormaktan vazgeçmeksizin- maruz bırakılmışlığınızı tesbih edip, kırılgan failliğinizi -daha doğrusu hareketli oluşun/ bilfiilin ta kendisini- tecbir edebileceğiniz bir tespih kullanım kılavuzu sunayım. Olağanda daha sade konuşabiliyorum lakin bu antika aksesuarın üç bin yıllık havasına girmiş durumdayım. Tespih, tesbih ve tenzihin manaları üzerinde anlaşmıştık; tecbir ise kırık kemiği sarıp yeterli etme manasına gelir.
Tutsağın kırılan kemiği failliğidir.
Neden hapisteyim?
Kısa ve yetersiz karşılık: Faşizm var. Yeni Sömürge ülkemize ‘parlamenter demokrasi’ kılığında çöreklenmiş zımnî ve daima faşizmin son on yılı boyunca, bir kısmı ipliği pazar çıkmış sahtekârlardan bir kısmıysa korkak ve çapsız memurlardan oluşan polis ve adliye bürokrasisi, hakkımda düzmece kanıtlar ve kurgu şahitlerle dava yürütüp karar kurduğu için buradayım. Yani bir berbatlığa maruz kaldım: Passio. Kulağa gereğince melodramatik ve tatmin edici geliyor. Lakin bu saman kafalıların hayatımdaki rollerini küçültecek gerçek bir karşılığa duyduğum muhtaçlık azalmıyor.
Uzun -ve bence daha ikna edici- karşılık için evvel tespihin anatomisi hakkında birkaç bilgiye gereksinimimiz var.
Bendekinin birinci dikkat alımlı modülü; ucuna, üstünde aralıklı yedi farklı modül taş dizilmiş uzunca bir kamçı bağlı İmame’si. Tek çizgiden ibaret olmasaydı püskül de diyebilirdik.
Dikey hiyerarşiye sahip klerikal payeler barındıran Hristiyanlığın bilakis, İslam’da dini misyonların yatay bir dizilime sahip olduğu kabul edilir. ‘İmam’, en üstteki değil en öndeki manasına gelir. Liderlik meziyetine yalnızca Allah’a yakınlıkla -yukarıya doğru- değil, lakin ümmetin önünde, sorumluluk ve tehlikeyi birinci elden göğüsleyerek sahip olunabileceğini ima eden güzel bir fikir. ‘Öncü’den ben de buna yakın bir şey anlıyorum; yol gösterenden çok yolu açan, kalabalığın üstüne kurulan değil önüne düşen. En öndeki üç boğumlu uzun taşın ismi bu nedenle ‘İmame’.
13 yıl mahpus. Yedi taşlı kamçı, üç boğumlu imame ve birinci etabı tamamladığımızı parmak uçlarımıza yavaşça hissettirecek küçük yassı ayraç taşına kadar arka arda dizilmiş on bir boncuk. Üç, yedi, on bir, on üç. Asal sayılarla çalışmanın, Pitagorasçı mistik yararlarına inanmıyorsanız bile en azından niyetlerimizi bir ortada tutmaya, tam sayılara bölünerek veyahut çarpanlarına ayrılarak dağılma tehlikesinden muhafazaya yaradığını kabul edin. Asal sayı, bir tıp ideolojik netlik üzeredir. Her neyse, tespih anatomisinin temeli yaklaşık olarak bu türlü; kalanı tekrar sayılır.
Uzun yanıtı arıyoruz dediysem, sizin için otuzüçlük bir versiyonum var; doksan dokuz yahut dokuz yüz doksan dokuzluğunu meskende kendiniz denemelisiniz. Hepsinin çalışma prensibi birebir, şöyle yapılıyor: Berbat hale dair bir soru sorup karşılıklarınızı asal sayıların döngüsüyle sınırlayacaksınız.
Benim sorum: Niçin hapisteyim? Doğal siz kendi sorunuzu kendiniz bulun ve size bağlı olmayan nedenlerin hepsini paranteze alın. Faşizmin lakin büyük, tombul, köşeli bir paranteze sığabileceğinin farkındayım lakin tekrar de almalısınız zira sorun “bugünün” iktidarından çok sizinle ilgili ve diyelim ki sadece hükümet değişti diye değişmeyecek şeylere dair düşünmeye çalışıyoruz.
On bir temel kavramı üçer sefer tekrar edeceğiz; birincisinde ‘kişisel’, ikincide ‘mesleki’ ve üçüncü tıpta ‘siyasal’ açıdan faillimizin mahpusta bulunmamızla münasebetini arıyoruz; otuzüçlük bir liste. Pekiyi hangi temel kavramları kullanacağız? Dikkatlice bakınca, her insanın konuşurken, yazarken, hatta düşünürken etraflarında dönüp durduğu, kendine ilişkin lisan haritasına işlenmiş özel sözlere sahip olduğunu fark edeceksiniz. Edebi üsluptan yahut Canetti’nin akustik maskesinden değil düşünürken kaçamadığımız hudut taşlarından kelam ediyorum. Benim favori on ünite sırasıyla şöyle: Yoksulluk, Kimlik, Kolektif, Emek, Umut, Aşk, Vefa, Kavrayış, Tahammül, Mevt ve Beceriksizlik.
O vakit birinci etap ferdî. Ben tespihe bakarak çekmeyi severim lakin voltada elini geriye atıp beş yıllık alışkanlığın ustalığına güvenmek de mümkün.
Birinci boncuk Yoksulluk:
Hayatım boyunca hiç yoksulluk çekmeyecek kadar şanslı olmama karşın, insanları zalimce çaresiz bırakarak yaşama yabancılaştıran, ömür çürüten bu varoluş, beni daima dehşete düşürdüğü için; yoksulluğun varlığına alışamadığımdan hapisteyim.
İkinci boncuk Kimlik:
Bu ülke açısından ağzında gümüş kaşıkla beyaz, Sünni, Türk, erkek doğup manisiz vücuda, kâğıtlı yurttaşlığa, kayıtlı evliliğe, diplomalı mesleğe sahip varoluşum, rastgele bir “ezilen kimliği” ile özdeşleşmeme müsaade vermediğinden, adaletsizlikle ‘kimlik’ dışında gayret sebepleri bulmak zorunda kaldığım için hapisteyim.
Üçüncü boncuk Kolektif:
Gerçek bir aileye, kusursuz bir kardeşe, sonsuz inanç ve sevgi duyulan mesken arkadaşlarına, sıkı dostlara ve nihayet muazzam yoldaşlara sahip bir adam; hayatın fakat kolektif bir kavranışının insan varlığını tamamlayabileceğini daha küçük yaştan öğrendiği, yıllar geçtikçe ‘ben’ yerine ‘biz’ demenin hoşluğunu -her seferinde deneyerek- doğrulayabildiği için hapisteyim.
Dördüncü boncuk Emek:
Düşünmeyi, söylemeyi, istemeyi, eleştirmeyi, reddetmeyi lakin şahsen eylemeye başladığımızda sahiden öğrenebildiğimizi, emeğin yalnızca üzerinde çalışılan objeyi değil sahibini de dönüştürdüğünü gördüğüm ve bu nedenle kendi yapabileceğim hiçbir işi diğerinden isteyip yapılmasını beklemediğim için hapisteyim.
Beşinci boncuk Umut:
Başarısız olmaktan, sesimin duyulmamasından, utandırılmaktan, elimdekini yitirmekten, dayaktan, tutuklanmaktan, azaptan, linçten ve daha bir sürü şeyden korktum ve hepsi de geldi başıma ancak bu sırada beşerden, yine başlamaktan, bir daha denemekten -bu sefer başarmaktan- zira yaşamaktan hiç umudumu kesmediğim için hapisteyim.
Altıncı boncuk Aşk:
Sadece çok sık âşık olduğum yani dünyayı birinci kere iki başka insanın gözünden birebir anda görme ihtişamını yaşayanın bundan asla vazgeçemeyeceğini erken yaşta anladığım için değil bunu otuz yıl boyunca durup durup tıpkı bayana âşık olarak kavradığım ve tutsaklığın onu sevmeme de onun sevdiği adam kalabilmeme de hiçbir mani yaratmadığını fark ettiğim için hapisteyim.
Yedinci boncuk Vefa:
Benim ‘ben’den ibaret olmadığımı, yarım yüzyıldır ayakları -mümkün oldukça- yere bassa da gözleri daima gökyüzüne çevrilmiş bu vücudu, kendisine yetecek kadar aklı, kendi kararlarını verebilecek dinginliği ve cüreti bana öğretmiş bütün ‘öteki’ insanlara, ‘ben’in aslında öteki olduğu fikrinden büyülenerek, sonsuz bir vefa hissiyle kendimi bağlı ve borçlu hissettiğim için hapisteyim.
Sekizinci boncuk Kavrayış:
Öyle hayatın manasını falan çözdüğümden değil ancak rastgele bir olguyu hakikaten anlamlandırabilecek kadar yeterli kavradığımda çok heyecanlandığım ve her seferinde artık eskisi üzere, bilmiyor, anlamamış üzere yaşamayı kendime yakıştıramadığım için hapisteyim.
Dokuzuncu boncuk Tahammül:
Dakikada iki sefer toplumsal medya hesabıma göz atmadan; tereyağına kırılmış yumurta yemeden; sevdiklerime dokunmadan; denize, dağa, ırmağa, ağaca bakmadan da yaşayabileceğimi; bu duvarlara ve parmaklıklara tahammül edebileceğimi gördüğüm için sızlanmadan, şikâyet etmeden, çürümeden, azalmadan, kararmadan, solmadan, ekşimeden yaşamaya devam edip tutsaklığın beni yolumdan çevirmesine müsaade vermeyeceğimi bildiğim için hapisteyim.
Onuncu boncuk Vefat:
Özgür bir insanın hiçbir şeyi kendi vefatından daha az düşünmemesi gerektiğini kabul ettiğim ve o an gelinceye kadar elimdeki ömürle yapabilecek her hoş işi denemeye mutlaka kararlı olduğum için hapisteyim.
On birinci boncuk Beceriksizlik:
Sadece ‘bilmenin’ yetmediği yüzlerce doğruyu, çocukluğumdan beri uğraş ettiğim halde bir türlü layıkıyla ‘yapabilmeyi’ beceremediğim, eksik bıraktığım, yetersiz çabaladığım için ders olsun diye de hapisteyim elbette; yoksa beceri olmadığının pek farkındayım.
Nihayet ayraç taşı. Kişiseli siyasaldan, kamusaldan, meslekiden ayırmanın zahmetini hatırlatmak ister üzere hafif, lakin parmakla hissedebilecek yarı şeffaf bir ayraç.
Esasen tespihin nasıl çalıştığını anlatabildim sanıyorum: Actio. Size bir şey yaptıkları için değil siz bir şey yaptığınız için mahpusta olduğunuzu düşünün ve bu faillik size yapılabilir yeni şeyler için güç versin. Parmaklarınızın aklınızla birlikte çalışmasına müsaade verin.
Yassı taşı takip eden etap mesleksel; kavramlar tıpkı. Asal sayıları seviyorum.
O vakit on ikinci boncuk yine Yoksulluk:
Yaşam kalitelerini düşürmeden ödeyemeyeceklerini bildiğim hiç kimseden vekâlet fiyatı istemeden, gerektiğinde tüm yargılama masraflarını ve masrafları bularak ve hepsinin aslında vazifem olduğuna inanarak fakirlerin avukatlığını yaptığım için hapisteyim.
On üçüncü boncuk tekrar Kimlik:
Bir mahrumluk alanında uzmanlaşıp yalnızca o davalarda avukatlık yapmak yerine, temel adaletsizliğin mülksüzleştirilmek olduğuna inandığım ve bu yüzden hem mülksüzlerin hem de onları ‘mülksüzleştirenleri mülksüzleştirmek’ üzere yola çıkanların avukatlığını üstlendiğim için hapisteyim.
On dördüncü boncuk yine Kolektif:
Bir ofiste tek başına senet, vekâlet, evrak, fatura yahut para saymaktansa çeyrek yüzyılı yalnızca gelir ve masrafta değil yazgıda de paydaşlık yapmış kocaman avukat komünlerinde çalışarak geçirdiğim, Halkın Hukuk Ofisi avukatı, Çağdaş Hukukçular Derneği üyesi olduğum için hapisteyim.
On beşinci boncuk yine Emek:
Avukatlığı ‘olunacak’ şey değil ‘yapılacak’ iş kabul ettiğimden; hoş dilekçe hazırlamayı, ısrarlı gözaltı takip etmeyi, duruşmalarda sıkı konuşmayı, hapishaneleri sık ziyaret etmeyi, grev gözcülüğünü, barikat sözcülüğünü, otopsi tanıklığını, defin ruhsatı sahipliğini, yollara düşmeyi, az uyuyup geceleri yazmayı, yolda okumayı avukatlık emeği içinde gördüğüm, üşenmediğim için hapisteyim.
On altıncı boncuk yine Umut:
Dilekçelerimin etkisizliği, duruşma konuşmalarımın dinlenmeyişi, adliyenin her gün biraz daha çürüyüşü; cehaleti, liyakatsizliği, havuzu, rüşveti, nüfus ticareti; hukuk kapılarının kapanışı; yasa bekçilerinin koşum saltanatı, geçersiz şatafatı artık ‘hukukun adaleti’ne bile erişimi imkânsız kıldığında yalnızca dönüp yeni bir yol buluncaya kadar karamsarlığa kapıldığım ve her seferinde bir yol daha bulunacağından, bulamıyorsak yeni bir yol yapacağımızdan umudumu hiç kaybetmediğim için hapisteyim.
On yedinci boncuk tekrar Aşk:
Sadece bir beşere değil, bir mesleğin insanlara verebileceği uğraş gücüne de âşık olunabileceğini; avukatlığın bir unvan ve hatta bir iş yerine, bütün iniş çıkışlarıyla, aşk üzere yaşanabileceğini fark ettiğim için hapisteyim.
On sekizinci boncuk yine Vefa:
Bu hoş mesleği benden evvel, benimle birlikte –umarım- benden sonra da hakkıyla yaparken tutsak düşen, meslekten çıkarılan, yoksulluk çeken avukatlara ve yalnızca onlara değil; çaresiz kalarak hayallerini unutup berbat şartlarda taban fiyatlı emekçi avukatlıkla hayatlarını sürdürmeye çalışan bütün meslektaşlarıma duyduğum vefa borcunu daima omzumda hissettiğimden, bu meslek için bir şeyler yapmaya çalıştığımdan hapisteyim.
On dokuzuncu boncuk tekrar Kavrayış:
Hukukun ne olduğunu anlamanın aslında dünyanın hukuk ile anlamlandırılmasının mümkün olmadığını bilmekten ibaret olduğunu süratlice kavradığım halde güzel avukatlık yapmanın bedeline hala inanabildiğim için hapisteyim.
Yirminci boncuk tekrar Tahammül:
Önümüze ‘Adalet Sistemi’ diye konulmuş korkak, bilgisiz ve çıkarcı utanmazlıkla muhatap olmaya tahammül çok güçleştiğinde bile hiç değilse gayret edebilecek kadar tahammülün, hesap sormanın ön şartı olduğunu fark ettiğim için hapisteyim.
Yirmi birinci boncuk tekrar Mevt:
Yapabileceğimin en uygununu yapmayı; o denli yaptıkları için katledilen Fuat, Faik, Medet, Tahir, Ebru ve başkalarının mesleğimizin önüne koyduğu, ölümcül de olsa erişilmesinden kaygılanılmayacak, bir meslek çıtası olarak gördüğüm lakin şimdi bu nedenle öldürülmediğim için hapisteyim.
Yirmi ikinci boncuk yine Beceriksizlik:
Mesleğimizi, meslek örgütlerimizi, meslek içi eğitimimizi, meslektaş bağlarımızı, emeğimizi, potansiyelimizi ve gücümüzü bir türlü ıslah edip dünyayı değiştirmek için heyecan verici bir yola sokamadığımız; mesleği, el birliği ile terk edildiği lonca çürümüşlüğünden kurtarmayı beceremediğimiz için hapisteyim.
Nihayet ikinci ayraç taşına geldik. Ateş rengi, yarı saydam incecik ayrımlar; her şeyin nasıl birbirine bağlı olduğunu, nasıl birbirine değerek çoğaldığını unutturmamak için. Çok mu uzadı? Tahminen. Tespih sabır işi, ben son etabı da çekeceğim; siz de sizinkinde sağlam durun. Son etap siyasal;
O vakit yirmi üçüncü boncuk son sefer Yoksulluk:
Zenginliğin bilinen tek sebebinin yoksulluk olduğunu; üretim biçimi değişmeden, üretim bağları dönüşmeden ve üretim araçlarının özel mülkiyetine el atılmadan yalnızca “paylaşımı” düzeltmek argümanının, mevcut rezilliği kabul etmekten diğer bir mana taşımadığını bilecek kadar Marx okuduğum için hapisteyim.
Yirmi dördüncü boncuk son defa Kimlik:
Haklarından mahrum bırakılmış ‘kimliklerin’ uğraşına duyduğum derin ilgi ve dayanışmaya karşın hala temel sıkıntımızın politik iktidarı kuşatmak, ele geçirmek olduğuna ve tüm toplumsal formasyonu dönüştürmeye buradan başlamak gerektiğine ikna olacak kadar Lenin okuduğum için hapisteyim.
Yirmi beşinci boncuk son kere Kolektif:
Örgütsüz bir halkın kendi bahtını şahsen çekip çevirmek için asla iktidara talip olamayacağını gördüğüm; bu talebin karşılaşacağı ekonomik, ideolojik veyahut politik sıkıntıların fakat kolektif akıl ve irade ile uğraşa husus edilebileceğini anlayacak kadar Çayan okuduğum için hapisteyim.
Yirmi altıncı boncuk son defa Emek:
Devrimi ‘olacak’ değil ‘yapılacak’ bir iş olarak kabul ettiğim ve o işin; en küçük emeği, en kıymetsiz sıfatla, sıra neferi şuuruyla üşenmeden, bıkmadan, yılmadan sarf etmeksizin yani elini altına koyacak taşı bulmaksızın başarılamayacağını öğrendiğim için hapisteyim.
Yirmi yedinci boncuk son sefer Umut:
‘Böyle gelmiş bu türlü gider’ karamsarlığından, ‘ne yapsak boş’ nihilizminden tiksindiğim; en ağır hezimetten sonra en zayıf, en az, en etkisiz göründüğümüz vakitte bile yarattığımız örgütlü çekirdeğin mayalandığını bildiğim; yalnızca bir temenni olarak değil bilimle, akılla, iradeyle sosyalist bir dünya inşa edilebileceğine dair umudumu ve halka itimadımı hiç kaybetmediğim için hapisteyim.
Yirmi sekizinci boncuk son kere Aşk:
Sadece vakit hızlandığında değil yavaşladığında da ihtilali hayal etmeyi, yani ‘devrimci olmayan durumda devrimci kalabilme’ sadakatini; fakat ayaklanmada yakalanmış erotizmin ve devrimci teoride kurulmuş estetiğin inşa edeceğini hissedebilecek kadar sırılsıklam âşık olduğum için hapisteyim.
Yirmi dokuzuncu boncuk son sefer Vefa:
Bekleyenim olmadığı için değil, devrimcilik yapmak; sizi sevenlere, size gereksinim duyanlara yani onlardan esirgediğiniz vaktin hasretini çekenlere vefasızlık etmekten korkmadan, ‘Evinde ağlayanların gözyaşlarını ağır bir zincir üzere boynunda…’ taşımayarak mümkün olduğundan ve halka gösterdiğimiz vefa, onun içindeki tüm sevdiklerimizin bizden beklediği özel ilgiyi de karşılayacağı için hapisteyim.
Otuzuncu boncuk son defa Kavrayış:
Dünyayı bir defa tarihî materyalist kavrayışla kucaklayanın, ortada soyut insan değil süreğen bir insan oluş bulunduğunu fark edeceğini; eldeki kusurlu mevcudu tekrar üretmek dışında yararı olmayan bir hayat yerine, potansiyelin elverdiği bir tamamlanış için hiçbir çabası esirgemeyeceğini anladığım için hapisteyim.
Otuz birinci boncuk son sefer Tahammül:
Devrimciliğin dünya üzerinde icat edilmiş en güçlü, en meşakkatli, en tehlikeli uğraştan ibaret olmayıp tıpkı vakitte dünya üzerindeki en keyifli hal olduğu bilinince, eziyete tahammül edebilenlerin aslında keyiflerine ne kadar düşkün beşerler olduğu çözüldüğünden, bu keyiften vazgeçmek bana da mümkün görünmediği için hapisteyim.
Otuz ikinci boncuk son defa Vefat:
Ne vakit değil nasıl öldüğümüzün, ne kadar değil nasıl yaşadığımızı belirleyeceğine inandığım ve elbette ölenlerin dövüşerek öldüğünü, güneşe gömüldüğünü; artık onların -ve şimdiden kendi potansiyel ölümümüzün- yasını tutmak yerine dört elle çabaya sarılmanın, en hakikat ömür biçimi olduğunu bildiğim için hapisteyim.
Otuz üçüncü boncuk son sefer Beceriksizlik:
Bu topraklarda bin yıldır dövüşüp, kıyam edip, çift bozup, tatil-i eşgal edip, ortaklaşıp, birleşip, ayrılıp hâlâ ihtilal yapmayı beceremediğimiz üzere -her ne kadar yatmak kimi beceriler gerektirse de tutsak düşmek beceri olmadığından- her devrimcinin birinci öğrenmesi gereken şeyi, ‘tutuklanmama hoş sanatını’ öğrenemediğim için de hapisteyim elbette; beceriksizliğimden.
Elimiz tekrar en öndekine erişti nihayet; öncüye: İmame. En ön yalnızca rüzgâra ve darbeye açık diye sızlanmak ayıp olur, zira görüntüsü da hoş; geleceğin görüntüsü.
‘Sübhanallah’ o vakit.
Eksiklik ve kusur da tıpkı meziyet ve irade üzere bizim: Yalnızca mağlubiyetlerimizin sesi ve zaferimizin habercisiyiz.
Tutsağın vakti şimdiki vakittir. Burada vakit sizinkinden farklı akar. Melankolik yahut hayalperest değilseniz, nostaljinin veya hüznün pençesine düşmemişseniz hapishane daima şimdiki zamandadır. Vakit, yerin ‘peteklerine sızarak’ korunur ve ne geçmişe dönüşür ne geleceğe müsaade verir: Bugün, burada, direnir; çalışır; yaşarsınız.
Bu garip vakit kavrayışı, tutsağın lisan bilgisini vakit kipleri istikametinden zenginleştirir. Sizin basitçe gelecek yahut geçmiş vakit zannettiklerinizin iç içe geçişlerinin o pek farkındadır. Onun en çok muhtaçlık duyduğu ‘Bitmiş Gelecek Zaman’dır. Fransızlar futur antérieur der. Bu nefis geçişlilikte tespihe soracağınız soru şudur: ‘Böyle yaparsam/yapmazsam, her şey bittiğinde ne olmuş olacağım?’ Şimdiki vakitten, hatta geçmiş ve gelecek vakitlerden daha incelikli, işte bu türlü bir lisan bilgisi gerekir düşkünlükten korunmak için. Failin gelecek ve geçmiş vakitlerinin, tutsağın şimdiki vaktine uzatılmış elleri üzeredir bu vakit kipi.
Ne demek her şey bittiğinde? Şimdi olmamış olan yaşanıp bittiğinde demek. Vaktin Ruhu kaybolduğunda; şimdiki vakti, şimdiki vakitte kendisini kurtarmaktan ibaret sananın vakti geçtiğinde; iktidarın eteğine tutunarak zorbalık yapanın gölgesi kısaldığında; güneş kağnının üzerinden aşıp gölgedeki iti kendi cirmi ile yüzleştirdiğinde… Nasıl seviyorsanız: Faşizm yenildiğinde, salıverildiğimde, öldüğüm vakit ardımdan, unutulduğumda boşlukta ne olmuş olacağım? ‘Olmuş olunacak olanın’ vakti, tutsağın gerçek lisan bilgisidir. Asla teslim olunamayacak bir vakit; zira gelecekte de olsa esasen bitmiş, dövüşülmüş ve kazanılmış vakit. Onurun vakti.
Dilbilgisi sevmeyene hayat bilgisi önerebilirim: ‘Kaynağa ulaşmak için akıntıya karşı yüzmeli, akıntıyla yüzüp giden çöptür yalnızca.’
Tutsak olmak koşul değil, akıntıya karşı yüzün. Biz kazanacağız.” (YAZININ TAMAMI)