Karadeniz’de keşfedilen doğal gaz rezervlerinin, Türkiye’nin güç ithalatını azaltma ve ekonomik bağımsızlığını artırma vaadiyle tanıtılmasına karşın, gerçekleşen üretim gayelerinin epey altında kalması dikkat çekiyor. 2020 yılından bu yana devam eden projede, kâfi araştırma ve hazırlık yapılmadan hızlandırılan üretim süreçleri, yüksek maliyetler ve teknik meselelere yol açtı.
Seçimlerle hızlanan süreçler
BirGün’den Havva Gümüşkaya‘nın haberine nazaran, Karadeniz gazının 2023 genel seçimlerine yetiştirilme uğraşı, projenin planlanandan daha süratli ilerlemesine neden oldu. Filyos Gaz İşleme Tesisi, 2023 seçimleri öncesinde hizmete girdi ve birinci fazda günlük 10 milyon metreküp üretim gayesi belirlendi. Fakat gerçekleşen üretim, bu gayenin epey altında kaldı. 2023 yılı sonunda ortalama günlük 2,49 milyon metreküp ile başlayan üretim, 2024’ün birinci beş ayında ortalama 3,47 milyon metreküpe ulaştı.
Üretimdeki teknik meseleler ve maliyetler
Karadeniz gaz alanında yaşanan teknik meseleler ve yüksek oranda kum ve su içeren gazın işlenmesi, sistemin sık sık arızalanmasına ve düşük randımana yol açıyor. Ayrıyeten, doğalgazın deniz tabanından çıkarılması ve işlenmesi için yapılan milyar dolarlık yatırımlar, projenin maliyetini artırıyor. Kontratlarda belirtilen bedeller ve gerçekleştirilen ödemeler ortasındaki farklar da kamuoyunda tartışma yaratıyor.
Politik ve ekonomik sonuçlar
Seçim öncesinde açıklanan ve tüketiciye mayıs ayı boyunca fiyatsız doğalgaz sağlama vaadi, tüketimin artmasına neden oldu. Bu durum, kamu kaynaklarında değerli bir mali yük oluşturdu. Ayrıyeten, bedelsiz gazın büyük bir kısmının ithal yollarla temin edildiği anlaşıldı.
Uzmanlar, maksatların gerçekleşmesinin sıkıntı olduğunu vurguluyor
Enerji Bakanlığı ve ilgili yetkililer, üretimin gelecek devirlerde artırılacağı ve 2025 yılında günlük 10 milyon metreküpe, 2026’da ise 20 milyon metreküpe ulaşacağını belirtse de, dal uzmanları bu maksatların gerçekleşmesinin güç olduğunu vurguluyor.